DIE ONTWIKKELING VAN DENKE:
‘n Kind se vermoë om te dink help hom om sin te maak van dit wat hy sien, hoor, proe, ruik en voel. Op dié manier begin hy verstaan hoe dinge werk en dat hy probleme kan oplos deur te eksperimenteer, te dink en planne te maak. Wanneer ‘n kind besef hy KAN self planne beraam, is die kind gereed vir abstrakte of simboliese leer.
Om kritiese denke en kreatiewe probleemoplossing te ontwikkel, moet die kind elke dag die geleentheid kry om die volgende te ervaar:
- Voel en vat
- Ontdek
- Benoem
- Beskryf
- Onthou
- Vergelyk
- Sorteer
- Groepeer
- Bevraagteken
- Verduidelik
- Evalueer
Goeie redeneervermoë, ruimtelike oriëntasie en taalontwikkeling is nodig en gee ‘n goeie aanduiding of ‘n kind uiteindelik gereed is vir die meer abstrakte soort leer wat tipies van graad 1 is.
Verbale redenering:
Dit is die kleuter se vermoë om logies te redeneer en gedagtes te verwoord, in plaas van huil, kerm of skree. (Gewoonlik op graad R-vlak). Dit is ‘n aanduider van skoolgereedheid.
Aktiwiteite: Vra absurde vrae soos: Hoekom kan jy nie aan die son raak nie? Wat is dit hierdie – of wat is dit nie? Dis ‘n bal, dis nie ‘n huis nie.
Ruimtelike redenering:
Dit volg wanneer ‘n kleuter ‘n sin vir rigting (links, regs, bo, onder, voor en agter) het, want dan kan hy die verband tussen voorwerpe en idees opmerk en met konstruksiespeelgoed sy eie konstruksies bou. Ruimtelike redenering ontwikkel wanneer ‘n kleuter leer om sy eie besittings op te pas en speelgoed op te ruim waar elke ding ‘n eie plek het en op sy plek moet wees.
Hierdie vaardigheid is nodig om vormkonstantheid, volgorde en sluiting te bemeester en dit voorsien die basis vir skryf, spel, lees en wiskunde.
Aktiwiteite: Bou met konstruksiespeelgoed, verduidelik aan ‘n maatjie hoe om iets te bou, speel buite op speelapparaat, bou legkaarte.
Sortering:
Dit is die vermoë om eers voorwerpe en jare later syfers, letters en woorde in groepe te rangskik en die basis van spel, skryf, lees en somme maak. ‘n Kind wat skoolgereed is, moet weet hoe om voorwerpe wat dieselfde eienskappe het, in kategorieë saam te groepeer, bv. plaasdiere, alles wat wiele het, wat sink en wat dryf.
Wanneer sortering meer ingewikkeld raak, soos watter diere word as baba en watter uit ‘n eier gebore, moet dit doelbewus aangeleer word. Hierdie vorm van sortering word klassifikasie genoem.
Aktiwiteite: Sorteer kouse, messe, vurke, lepels, bou legkaarte, sorteer voorwerpe in kategorieë (groente en vrugte, Mamma se skoene en Pappa se skoene), sorteer plastiese diere, blokkies, kwassies, klippe, skulpe, ens. Sorteer en groepeer soet, sout, suur, bitter. Sorteer items volgens reuke en geure.
Wanneer kinders genoegsaam aan bogenoemde blootgestel is, word hul kritiese denkers. Ons weet dat kreatiewe en kritiese denkers broodnodig sal wees om suksesvol in die hede en toekoms te wees.
Wilna van Rooyen